Cần kê biên Tài sản số: Đề xuất đột phá cho Luật Thi hành án Dân sự

Đề xuất Kê biên Tài sản số và Trí tuệ

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (TP.HCM) nhấn mạnh rằng, trong nền kinh tế tri thức và bối cảnh chuyển đổi số, nhiều vụ việc thi hành án không chỉ liên quan đến tài sản hữu hình mà còn gắn với các tài sản vô hình có giá trị lớn như bằng sáng chế, mã nguồn phần mềm, dữ liệu số hay kết quả nghiên cứu khoa học.

Bà Trân cho rằng các quy định hiện hành đang quá chung chung và chưa có cơ chế cưỡng chế riêng đối với các loại tài sản đặc thù này.

Từ đó, nữ đại biểu đề xuất:

1. Cần coi tài sản sở hữu trí tuệ, dữ liệu và phần mềm là tài sản đặc thù và được kê biên, xử lý theo hướng dẫn chi tiết của Bộ Tư pháp phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ.

2. Đề nghị bổ sung quy định cho phép chấp hành viên được trưng cầu giám định và phối hợp với cơ quan chuyên môn để định giá, xác minh hoặc chuyển giao hợp pháp các tài sản công nghệ cao.

3. Cần lượng hóa rõ ràng thời hạn xử lý hồ sơ (ví dụ: xác minh không quá 10 ngày, ra quyết định thi hành án trong 5 ngày), tránh tình trạng kéo dài tùy tiện.

Tạo cơ chế pháp lý đủ cho Văn phòng Thi hành án Dân sự

Bên cạnh vấn đề tài sản số, các đại biểu cũng tập trung vào việc tăng cường thẩm quyền cho các đơn vị xã hội hóa thi hành án.

Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh (TP.HCM) thống nhất với việc đổi tên "Văn phòng Thừa phát lại" thành "Văn phòng Thi hành án Dân sự" nhằm đẩy mạnh xã hội hóa và giảm tải cho các cơ quan công lập.

Tuy nhiên, bà Hạnh bày tỏ lo ngại rằng dù luật có đổi tên, cơ chế thực thi vẫn chưa thay đổi đáng kể: Văn phòng Thi hành án hiện chỉ được thực hiện 2/4 biện pháp đảm bảo và không được thực hiện các biện pháp cưỡng chế. Điều này khiến mục tiêu xã hội hóa khó đạt được. Bà kiến nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định, tạo cơ chế pháp lý đủ để các Văn phòng này tổ chức thi hành án một cách hiệu quả, đồng thời bổ sung chế tài xử lý nghiêm hành vi lạm quyền.

Đại biểu Cao Thị Xuân (Thanh Hóa) cũng bày tỏ sự băn khoăn về tính khả thi trong việc thực hiện nhiệm vụ của Văn phòng Thi hành án Dân sự và Thừa hành viên, đặc biệt trong bối cảnh số lượng vụ việc tồn đọng hàng năm còn rất lớn. Bà cho rằng, tương tự như chủ trương phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương, luật cần trao quyền mạnh hơn nữa cho các đơn vị xã hội hóa này để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.

Các đại biểu đều nhấn mạnh rằng, việc bổ sung các quy định mới cần phải cân nhắc kỹ lưỡng để vừa đảm bảo mục tiêu xã hội hóa, vừa kiểm soát được chất lượng và tính minh bạch trong hoạt động thi hành án dân sự.