Vì sao Gen Z dễ thành nạn nhân của “bắt cóc online”?

Thực trạng đáng lo ngại

Tại phiên họp về tình hình kinh tế - xã hội sáng 9-8, Trung tướng Mai Hoàng – Giám đốc Công an TP.HCM – cho biết: Trong bảy tháng đầu năm, TP đã khởi tố bốn vụ mua bán người với 27 bị can, giải cứu 28 nạn nhân bị “bắt cóc online”, trong đó có nhiều nữ sinh viên bị lừa bán sang Campuchia.

Trước diễn biến phức tạp, Công an TP.HCM đã thiết lập đường dây nóng tiếp nhận phản ánh, phối hợp với doanh nghiệp viễn thông để kiểm soát SIM rác, cùng các ngân hàng giám sát chặt chẽ giao dịch trực tuyến. Ngoài ra, hàng loạt buổi tuyên truyền tại trường học, cảnh báo trên mạng xã hội và truyền thông đại chúng cũng được triển khai. Công an còn phối hợp với địa phương giáp ranh, đặc biệt là khu vực gần biên giới, để kịp thời ngăn chặn việc đưa nạn nhân ra nước ngoài.

Gen Z – thế hệ am hiểu công nghệ nhưng thiếu “kháng thể” xã hội

Gen Z, sinh từ khoảng 1997 đến 2009, là thế hệ lớn lên cùng Internet, điện thoại thông minh và mạng xã hội. Họ nhanh nhạy với công nghệ, có tư duy sáng tạo, độc lập và mong muốn làm chủ cuộc sống. Tuy nhiên, chính những đặc điểm này lại trở thành “điểm yếu” trước thủ đoạn của tội phạm công nghệ cao.

1. Thiếu kinh nghiệm ứng phó với khủng hoảng
   Khi nhận được cuộc gọi hoặc tin nhắn giả danh công an, viện kiểm sát với giọng điệu nghiêm trọng, nhiều bạn trẻ lập tức hoảng loạn. Trong trạng thái sợ hãi, họ dễ dàng làm theo yêu cầu của kẻ lừa đảo, từ cung cấp thông tin cá nhân đến chuyển tiền.

2. Dễ bị khai thác thông tin qua mạng xã hội
   Việc dành nhiều thời gian trực tuyến giúp kẻ xấu thu thập dữ liệu cá nhân, từ đó tạo ra các kịch bản lừa đảo “đo ni đóng giày” khiến nạn nhân tin tưởng tuyệt đối.

3. Tâm lý tự giải quyết và sợ rắc rối
   Nhiều bạn trẻ ngại chia sẻ với gia đình hoặc thầy cô vì sợ bị trách mắng. Kẻ xấu lợi dụng điều này, yêu cầu “tuyệt đối giữ bí mật” để ngăn chặn sự can thiệp từ bên ngoài, khiến nạn nhân rơi sâu hơn vào bẫy.

Lỗ hổng kỹ năng sống – nguyên nhân gốc rễ

Các vụ “bắt cóc online” không chỉ là hành vi phạm pháp cần xử lý, mà còn phản ánh khoảng trống về kỹ năng sống và tư duy phản biện ở một bộ phận người trẻ. Kiến thức học thuật, bằng cấp hay khả năng sử dụng công nghệ không đồng nghĩa với việc miễn nhiễm trước chiêu trò tâm lý và mánh khóe lừa đảo.

Thay vì chỉ dựa vào sự can thiệp của cơ quan chức năng, mỗi cá nhân – đặc biệt là Gen Z – cần:

• Trang bị kiến thức nhận diện lừa đảo công nghệ cao.

• Rèn luyện kỹ năng phản ứng trong tình huống khẩn cấp.

• Xây dựng nguyên tắc an toàn khi sử dụng mạng xã hội.

• Chủ động chia sẻ khi gặp sự cố, không để tâm lý sợ hãi chi phối.

Kết luận

Cuộc chiến chống “bắt cóc online” sẽ còn kéo dài và đầy thử thách bởi tội phạm liên tục thay đổi thủ đoạn. Sự quyết liệt của lực lượng công an là yếu tố then chốt, nhưng bản lĩnh và sự tỉnh táo của mỗi người – đặc biệt là thế hệ trẻ – mới là “lá chắn” bền vững nhất. Khi Gen Z đủ kỹ năng và nhận thức, họ không chỉ bảo vệ được bản thân mà còn góp phần tạo nên môi trường mạng an toàn và lành mạnh hơn cho cộng đồng.