Yêu cầu nền tảng xuyên biên giới trả phí bản quyền và thiết lập hiện diện pháp lý tại Việt Nam

Báo chí chính thống đối diện với thách thức an ninh thông tin

Chiều 24-11, tại hội trường Quốc hội, vấn đề Luật Báo chí sửa đổi đã được đưa ra thảo luận. Đại biểu Lê Thu Hà (Lào Cai) nhấn mạnh tầm quan trọng của luật pháp trong việc bảo vệ trật tự thông tin quốc gia và củng cố niềm tin của công chúng.

Bà Hà nhận định báo chí chuyên nghiệp đang phải vật lộn với sự cạnh tranh khốc liệt từ tin giả và nội dung xấu độc, đặc biệt khi các nền tảng mạng xã hội toàn cầu lan truyền thông tin với tốc độ chóng mặt. Trong bối cảnh này, báo chí không chỉ cần tham gia hoạt động mà còn cần có hành lang pháp lý đủ mạnh để được bảo vệ và giữ vững uy tín.

Đại biểu Hà chỉ ra rằng Điều 30 của dự thảo luật, dù đề cập đến hoạt động báo chí trên không gian mạng, vẫn mang tư duy truyền thống và chưa thực sự phù hợp với thực tế kiểm soát chủ quyền số.

Bổ sung Ba Nghĩa vụ Bắt buộc

Đại biểu đoàn Lào Cai thẳng thắn nêu vấn đề: “Hiện nay, các nền tảng xuyên biên giới đang tùy tiện sử dụng nội dung báo chí mà không xin phép, không chia sẻ lợi nhuận, không chịu trách nhiệm pháp lý và phớt lờ yêu cầu gỡ bỏ nội dung sai sự thật”.

Trước thực trạng này, bà đề xuất bổ sung ba nhóm nghĩa vụ then chốt đối với các nền tảng công nghệ quốc tế:

1. Nghĩa vụ chia sẻ lợi ích: Mọi tổ chức, cá nhân sử dụng lại nội dung báo chí (dưới hình thức tổng hợp, trích dẫn, hoặc khai thác dữ liệu) phải được sự đồng ý của cơ quan báo chí và phải tuân thủ cơ chế chia sẻ doanh thu. Điều này nhằm bảo vệ giá trị đầu tư và chất xám của ngành báo chí.

2. Nghĩa vụ gỡ bỏ nội dung sai phạm: Các nền tảng phải có trách nhiệm gỡ bỏ thông tin sai sự thật, xuyên tạc hoặc xâm phạm quyền lợi của tổ chức/cá nhân theo yêu cầu từ cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam.

3. Nghĩa vụ thiết lập hiện diện pháp lý: Bất kỳ nền tảng nào cung cấp nội dung báo chí cho công chúng Việt Nam đều phải có đại diện pháp lý tại Việt Nam để chịu trách nhiệm trước pháp luật và dễ dàng phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước.

Song song đó, đại biểu kiến nghị Nhà nước cần đầu tư vào hệ thống giám sát nội dung thời gian thực, không chỉ để kiểm soát mà còn để bảo vệ báo chí chính thống trước các thuật toán phức tạp của các nền tảng toàn cầu.

Yêu cầu Minh bạch Thuật toán và Hợp tác Truy vết

Cùng quan điểm, đại biểu Phạm Trọng Nhân (TP.HCM) đề nghị Dự thảo Luật Báo chí cần quy định rõ ràng trách nhiệm của các nền tảng xuyên biên giới, bao gồm:

• Thiết lập đại diện pháp lý chính thức tại Việt Nam.

• Công khai thuật toán ở mức độ phù hợp với luật pháp Việt Nam.

• Gỡ bỏ tin giả trong vòng 24 giờ kể từ khi nhận được yêu cầu.

• Định danh tài khoản và hợp tác truy vết các chiến dịch thao túng thông tin.

• Kết nối API cảnh báo sớm với Bộ Khoa học và Công nghệ.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng việc nhiều người chuyển sang đọc tin trên mạng xã hội là do thói quen giải trí và các thuật toán gợi ý, chứ không phải vì họ thích mạng xã hội hơn báo chí. Báo chí chính thống cần chủ động yêu cầu các nền tảng chia sẻ lợi nhuận, bởi việc sử dụng nội dung báo chí để "nuôi cộng đồng" và thu lợi nhuận mà không chi trả chi phí chất xám đang làm giảm lượng độc giả, doanh thu và gây thiệt hại lớn cho người làm báo.