Tài sản số và tài sản mã hóa chính thức được luật hóa

Cụ thể, theo Điều 46 của luật, tài sản số là tài sản được thể hiện dưới dạng dữ liệu số và được tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực bởi công nghệ số trên môi trường điện tử. Dựa trên mục đích sử dụng, công nghệ và các tiêu chí khác, tài sản số được phân loại thành: tài sản ảo, tài sản mã hóa và các loại tài sản số khác.

Trong đó, tài sản ảo là tài sản số có thể dùng để trao đổi hoặc đầu tư, nhưng không bao gồm chứng khoán, tiền pháp định dưới dạng số và các tài sản tài chính khác. Tài sản mã hóa là tài sản sử dụng công nghệ mã hóa để xác thực trong quá trình tạo lập và chuyển giao, cũng không bao gồm các dạng tài sản tài chính truyền thống.

Điểm đột phá của luật này là việc đưa những khái niệm trước đây chưa từng được thừa nhận trong pháp luật Việt Nam, như Bitcoin và các loại tiền mã hóa khác, vào phạm vi tài sản được pháp luật bảo hộ. Từ 2026, những hành vi chiếm đoạt tài sản ảo, tài sản mã hóa sẽ có thể bị xử lý hình sự theo tội danh lừa đảo hoặc cướp tài sản nếu hội đủ dấu hiệu phạm tội.

Thực tiễn xét xử cũng đã manh nha tiếp cận khái niệm này. Chẳng hạn, trong một vụ án năm 2023, tòa án đã xác định giá trị tài sản mã hóa Bitcoin sau khi quy đổi ra tiền Việt để định khung hình phạt trong vụ cướp tài sản. Tuy nhiên, trước khi có luật, việc xử lý các hành vi chiếm đoạt tiền mã hóa còn nhiều lúng túng do thiếu cơ sở pháp lý rõ ràng.

Ở góc độ quốc tế, ngày 18-7, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký ban hành Đạo luật GENIUS – đạo luật đầu tiên thiết lập khung pháp lý liên bang cho stablecoin. Đạo luật này yêu cầu các stablecoin phải được đảm bảo bằng 100% tài sản thanh khoản như USD hoặc trái phiếu ngắn hạn của Bộ Tài chính Mỹ, đồng thời đặt ra yêu cầu giám sát độc lập nhằm đảm bảo tính minh bạch và an toàn trong thanh toán.

Tại Việt Nam, việc công nhận tài sản số như một loại tài sản đòi hỏi các cơ quan quản lý phải nhanh chóng hoàn thiện các quy định về hợp đồng dân sự, tố tụng, tội phạm liên quan đến tài sản số, cũng như xây dựng chính sách thuế phù hợp. Quốc hội đã giao Chính phủ hướng dẫn cụ thể về phân loại, quản lý và xử lý tài sản số, đồng thời đảm bảo tính linh hoạt và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Việc luật hóa tài sản số là bước đi tiên phong, không chỉ đáp ứng nhu cầu quản lý mà còn mở đường cho sự phát triển chính danh của thị trường tài sản số, công nghệ blockchain và các mô hình đầu tư mới trong kỷ nguyên số.

Tài sản số, tài sản mã hóa được công nhận là tài sản hợp pháp

Lần đầu tiên trong hệ thống pháp luật Việt Nam, Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 – có hiệu lực từ ngày 1-1-2026 – chính thức công nhận tài sản số và tài sản mã hóa là tài sản. Luật này quy định tài sản số là tài sản dưới dạng dữ liệu được tạo lập và xác thực bởi công nghệ số trên môi trường điện tử. Có ba loại: tài sản ảo (có thể dùng để đầu tư), tài sản mã hóa (dùng công nghệ mã hóa để xác thực), và tài sản số khác.

Từ năm 2026, hành vi chiếm đoạt tài sản ảo hoặc mã hóa có thể bị xử lý hình sự, ví dụ theo tội danh lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Trước đó, dù đã có các vụ việc chiếm đoạt Bitcoin được đưa ra xét xử, pháp luật chưa công nhận tiền mã hóa là tài sản nên việc xử lý gặp khó khăn.

Ở Mỹ, ngày 18-7, Tổng thống Donald Trump đã ký ban hành Đạo luật GENIUS – đạo luật đầu tiên điều chỉnh stablecoin ở cấp liên bang, yêu cầu các đồng tiền mã hóa ổn định này phải có tài sản dự trữ đảm bảo và được giám sát chặt chẽ.

Việc công nhận tài sản số tại Việt Nam là bước tiến pháp lý quan trọng, cần đi kèm với các quy định cụ thể về thuế, hợp đồng, tố tụng và xử lý tranh chấp, nhằm đảm bảo quyền lợi cho người dân và nhà đầu tư trong môi trường công nghệ số.