Tuổi thọ tăng và bài toán già hóa dân số ở châu Á

Không chỉ Nhật Bản, nhiều quốc gia châu Á cũng ghi nhận tuổi thọ và tuổi thọ khỏe mạnh đều tăng kể từ năm 2000. Theo dự báo, đến năm 2050, số người từ 60 tuổi trở lên tại châu Á - Thái Bình Dương sẽ tăng gần gấp đôi, đạt 1,2 tỷ người, tương đương một phần tư dân số toàn khu vực. Xu hướng này mang lại “lợi tức bạc” khi người cao tuổi có thể tiếp tục đóng góp vào kinh tế, nhưng đồng thời tạo áp lực lớn cho hệ thống an sinh xã hội.

Nguyên nhân khiến châu Á đối mặt tốc độ già hóa nhanh hơn nhiều nơi khác xuất phát từ tỷ lệ sinh giảm mạnh. Ở Nhật Bản và Hàn Quốc, chi phí nuôi con cao và bất bình đẳng giới khiến nhiều phụ nữ trì hoãn hoặc từ chối sinh con. Tại Trung Quốc, hệ quả của chính sách một con kéo dài nhiều năm cũng góp phần làm giảm dân số trẻ. Kết quả là cơ cấu dân số thay đổi nhanh chóng, nhiều nước bước vào giai đoạn “xã hội siêu già” chỉ trong vài thập kỷ.

Già hóa dân số không chỉ khiến lực lượng lao động sụt giảm mà còn đặt gánh nặng lên hệ thống y tế, hưu trí và phúc lợi. Hiện có tới 40% người trên 60 tuổi ở châu Á - Thái Bình Dương không được hưởng lương hưu, trong đó phụ nữ chịu thiệt thòi nhiều hơn. Không ít người buộc phải tiếp tục làm việc sau tuổi nghỉ hưu để duy trì cuộc sống. Thêm vào đó, tỷ lệ trầm cảm, bệnh tật và cô lập xã hội ở nhóm này ngày càng tăng, phản ánh thách thức lớn về sức khỏe tinh thần và thể chất.

Theo Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), các chính phủ cần hành động sớm để bảo đảm quá trình già hóa diễn ra lành mạnh. Giải pháp bao gồm đầu tư liên tục vào y tế, giáo dục, đào tạo kỹ năng, chuẩn bị tài chính cho tuổi già, đồng thời thúc đẩy mối liên kết xã hội và gia đình. Một số quốc gia đã bắt đầu chuyển hướng chính sách, như Trung Quốc khuyến khích doanh nghiệp phát triển sản phẩm và dịch vụ chăm sóc người cao tuổi, đồng thời tạo điều kiện để họ tiếp tục làm việc và tham gia vào “nền kinh tế tóc bạc”.