Chủ tịch Hội Tim Mạch chỉ cách tránh nguy cơ đột tử và đột quỵ

Đột tử do tim và đột quỵ: Khác biệt về nguyên nhân và xử trí

• Đột tử do tim: Xảy ra khi tim đột ngột ngừng đập do nguyên nhân bệnh lý tim mạch, thường bắt đầu bằng việc mất ý thức đột ngột, tụt huyết áp, mất mạch và diễn tiến rất nhanh – chỉ trong vòng 1 giờ từ lúc xuất hiện biến cố. Nguyên nhân hàng đầu là hội chứng mạch vành cấp như nhồi máu cơ tim, ngoài ra còn do tăng huyết áp không kiểm soát, bệnh van tim nặng, bệnh cơ tim, rối loạn dẫn truyền (như hội chứng Brugada), béo phì, rối loạn lipid máu...
  
  

• Đột quỵ: Liên quan đến gián đoạn dòng máu lên não. Có thể xảy ra do tắc mạch máu não (nhồi máu não) hoặc vỡ mạch máu não (xuất huyết não). Trường hợp tắc mạch lớn hoặc xuất huyết nặng có thể tử vong nhanh; đa số sẽ để lại di chứng như liệt nửa người, méo miệng, nói khó.

Vì sao đột tử ngày càng trẻ hóa?

Nghiên cứu quốc tế cho thấy, tại Mỹ và châu Âu, tỷ lệ đột tử do tim ở nhóm tuổi 18–35 tăng 2–3% mỗi năm. Việt Nam chưa có thống kê toàn quốc, nhưng các báo cáo trong nước đã ghi nhận tỷ lệ đáng kể bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim ở người dưới 40 tuổi.
Nguyên nhân không chỉ đến từ bệnh lý tiềm ẩn mà còn liên quan tới lối sống hiện đại: uống rượu bia, hút thuốc, lạm dụng chất kích thích, ăn uống thiếu lành mạnh, ít vận động, căng thẳng công việc, phụ thuộc máy tính – điện thoại.

Nhận biết và cấp cứu

• Đột quỵ: Nhớ quy tắc F.A.S.T – Face (méo miệng), Arm (yếu tay), Speech (nói khó), Time (thời gian đưa đi viện ngay). Mục tiêu: rút ngắn tối đa thời gian cứu não.

• Đột tử do tim: Khi bệnh nhân mất ý thức, mất mạch, cần thực hiện quy trình C.A.B.D theo hướng dẫn ACLS:

  1. C – Circulation: ép tim ngoài lồng ngực

  2. A – Airway: khai thông đường thở

  3. B – Breath: thổi ngạt

  4. D – Defibrillation: sốc điện tim nếu có thiết bị
     Sau sơ cứu, chuyển ngay đến bệnh viện gần nhất.

Phòng ngừa từ sớm

GS.TS Huỳnh Văn Minh khuyến cáo:

1. Khám sức khỏe định kỳ: đo huyết áp, xét nghiệm đường máu – mỡ máu, điện tâm đồ, siêu âm tim; nếu nguy cơ cao, có thể chụp cắt lớp mạch vành.

2. Tuân thủ điều trị nếu đang có bệnh tim mạch.

3. Chế độ ăn lành mạnh: giảm muối, hạn chế chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, ăn nhiều rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.

4. Lối sống tích cực: tập thể dục đều đặn, tránh stress, hạn chế rượu bia và chất kích thích.

5. Trang bị máy sốc điện xách tay ở nơi công cộng và huấn luyện cộng đồng kỹ năng sơ cứu ngừng tim, đột quỵ.

Hiện, Hội Tim mạch Việt Nam đã xây dựng các bảng dự báo nguy cơ tim mạch như SCORE2 Vietnam, CAREME, giúp người dân tự đánh giá nguy cơ và chủ động phòng bệnh.