Vì sao nhiều chủ shop rút khỏi sàn thương mại điện tử?

Gánh nặng thuế phí và yêu cầu khắt khe

Chị Trịnh Quỳnh (Quảng Ninh), một người có 8 năm kinh nghiệm kinh doanh trên Shopee, cho biết môi trường TMĐT hiện nay đã thay đổi rất nhiều. Từ một nền tảng dễ tiếp cận, chi phí thấp, giờ đây bán hàng phải gánh nhiều loại thuế, phí, chi phí vận chuyển tăng mạnh, lại thêm yêu cầu cao về chứng từ, xuất xứ hàng hóa và dịch vụ chăm sóc khách hàng. “Doanh thu thì giảm, nhưng áp lực lại tăng gấp bội”, chị chia sẻ.

Còn chị Nguyễn Phương Quyên (TP.HCM) từng bỏ công việc ổn định để khởi nghiệp với hi vọng làm chủ, nhưng cuối cùng chỉ nhận lại là khoản nợ 300 triệu đồng. “Làm trên sàn chẳng khác gì làm thuê cho nền tảng. Không lương, không bảo hiểm, bị động hoàn toàn trước chính sách của sàn”, chị ngậm ngùi nói.

Anh Hồ Hiếu Minh (Cà Mau) cũng nhận định: “Trên các sàn giờ đây chỉ còn các hãng lớn hoặc người nổi tiếng livestream bán hàng. Shop nhỏ lẻ dần bị đào thải, không còn cơ hội cạnh tranh”.

Người bán chịu thiệt, nền tảng không bảo vệ

Chị Huỳnh Thanh Quỳnh (Đắk Lắk) chỉ ra một loạt bất cập: khách hàng thường xuyên “bom hàng”, trả hàng sau khi đã sử dụng, nhiều trường hợp còn lừa đảo tráo hàng hỏng. Tuy nhiên, các sàn lại không có cơ chế xử lý nghiêm khách vi phạm, trong khi các shop chỉ cần sơ suất nhỏ là bị cảnh cáo, khóa tài khoản. “Bán hàng mà như đi dây – chỉ cần sai một bước là mất hết”, chị nói.

Chị cho biết từng kiếm được 200 – 300 triệu đồng mỗi tháng, nhưng hiện nay chỉ còn lời vài chục triệu, không đủ trả chi phí thuê kho, nhân viên và duy trì hoạt động. “Chúng tôi bị bóp nghẹt bởi chính sàn mình kinh doanh”, chị bức xúc.

Dù người bán rút lui, doanh thu toàn ngành vẫn tăng

Dữ liệu từ Metric cho thấy nửa đầu năm 2025, tổng doanh số từ 4 sàn lớn (Shopee, Lazada, Tiki, TikTok Shop) đạt hơn 202.300 tỉ đồng, tăng gần 42% so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, số lượng shop phát sinh đơn hàng lại giảm mạnh, với hơn 80.000 shop rời khỏi sàn chỉ trong 6 tháng.

Nguyên nhân chính là sự dịch chuyển trong hành vi tiêu dùng: người mua ưu tiên lựa chọn sản phẩm từ các thương hiệu lớn, uy tín – vốn được bảo chứng về chất lượng và dịch vụ. Các “shop mall” chiếm tỷ trọng nhỏ về số lượng nhưng lại đóng góp phần lớn doanh thu.

Bên cạnh đó, nhóm hàng nhập khẩu giá rẻ cũng đang chiếm ưu thế. Trong nửa đầu năm, nhóm này bán được hơn 164 triệu sản phẩm với doanh số hơn 7.500 tỉ đồng, dù chỉ chiếm 6% thị phần nhưng lại rất được ưa chuộng nhờ giá thấp (khoảng 45.625 đồng/sản phẩm).

Sàn TMĐT bước vào giai đoạn “sàng lọc”

Theo ông Nguyễn Công Hoan – Giám đốc vận hành Swiifthub, tỷ lệ trả hàng trong ngành thời trang – ngành chủ lực của TMĐT – lên đến 18–20%, gây thiệt hại nặng nề cho các chủ shop nhỏ. Đồng thời, các yêu cầu nghiêm ngặt về truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn sản phẩm khiến các shop không có thương hiệu khó trụ vững.

Chuyên gia từ Metric nhận định thị trường đang bước vào thời kỳ sàng lọc mạnh mẽ, hướng tới chuyên nghiệp hóa và tiêu chuẩn hóa. Những ai không có khả năng vận hành hiệu quả, không đáp ứng được yêu cầu thị trường sẽ buộc phải rút lui.

TMĐT không còn là “đăng bán là có đơn”

Ông Bùi Huy Hoàng – Phó Giám đốc Trung tâm phát triển TMĐT và công nghệ số (Cục TMĐT và Kinh tế số, Bộ Công Thương) nhận định: “TMĐT giờ không chỉ là việc lập một gian hàng rồi chờ đơn về. Đây là một chuỗi vận hành phức tạp, từ quản trị hàng hóa, dữ liệu, marketing cho đến dịch vụ hậu mãi”.

Ông cho biết, muốn phát triển lâu dài, doanh nghiệp Việt cần thay đổi tư duy, chủ động xây dựng năng lực nội tại để làm chủ chuỗi giá trị số, nhất là khi TMĐT xuyên biên giới đang được kỳ vọng là động lực tăng trưởng mới.

Tóm lại, làn sóng rút lui của các shop nhỏ trên sàn TMĐT không đơn thuần là sự thoái trào mà là biểu hiện của một giai đoạn chuyển mình tất yếu. Thị trường TMĐT Việt Nam đang dịch chuyển từ “mở bán đại trà” sang giai đoạn “phân hóa chuyên sâu”, nơi chỉ những đơn vị có chiến lược bài bản, sản phẩm uy tín và khả năng vận hành linh hoạt mới có thể trụ vững