Bộ Tài chính đề xuất giữ nguyên thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu trong năm 2026 để tránh gây áp lực lạm phát và hỗ trợ phục hồi kinh tế

Lo ngại áp lực lên giá xăng dầu và chỉ số giá tiêu dùng nếu tăng thuế BVMT

Theo Bộ Tài chính, nếu không có điều chỉnh mới, thì kể từ ngày 1-1-2026, mức thuế BVMT đối với các mặt hàng xăng dầu sẽ được tự động điều chỉnh tăng trở lại theo Nghị quyết 579/2018/UBTVQH14 – vốn quy định mức thuế trần. Cụ thể:

• Xăng (trừ ethanol): từ 2.000 đồng/lít lên 4.000 đồng/lít

• Nhiên liệu bay: từ 1.000 đồng/lít lên 3.000 đồng/lít

• Dầu diesel, dầu mazut, dầu nhờn: từ 1.000 đồng/lít lên 2.000 đồng/lít

• Dầu hỏa: từ 600 đồng/lít lên 1.000 đồng/lít

• Mỡ nhờn: từ 1.000 đồng/kg lên 2.000 đồng/kg

Việc tăng thuế như vậy sẽ kéo theo một đợt tăng giá đáng kể đối với các mặt hàng thiết yếu, đặc biệt là xăng dầu – yếu tố đầu vào then chốt trong toàn bộ chuỗi cung ứng và sản xuất.

Bộ Tài chính tính toán, trong điều kiện các yếu tố khác giữ nguyên, việc nâng mức thuế BVMT sẽ khiến giá bán lẻ các mặt hàng tăng theo, cụ thể:

• Xăng: tăng 2.160 đồng/lít

• Nhiên liệu bay: tăng 2.160 đồng/lít

• Dầu diesel, dầu mazut, dầu nhờn: tăng 1.080 đồng/lít

• Dầu hỏa: tăng 432 đồng/lít

• Mỡ nhờn: tăng 1.080 đồng/kg

Tính toán sơ bộ cho thấy giá bán lẻ xăng RON95 có thể tăng trên 10%, dầu diesel tăng trên 5,4%, và các sản phẩm dầu khác cũng có mức tăng đáng kể. Điều này sẽ làm tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI), tác động đến lạm phát và gây khó khăn cho việc giữ ổn định kinh tế vĩ mô.

Ảnh hưởng lan tỏa đến nhiều ngành nghề và nền kinh tế nói chung

Bên cạnh ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng, việc tăng thuế BVMT với xăng dầu còn có thể làm đội chi phí sản xuất và vận hành trong nhiều ngành kinh tế trọng yếu. Theo Bộ Tài chính, tỷ trọng chi phí nhiên liệu trong tổng chi phí sản xuất của một số ngành rất cao:

• Khai thác thủy sản: chi phí nhiên liệu chiếm tới 76,73%

• Vận tải: chiếm khoảng 63,36%

• Khai thác than: chiếm 45,18%

Trong bối cảnh nền kinh tế đang trong giai đoạn cần duy trì đà phục hồi, đặc biệt là khu vực sản xuất và vận tải, việc tăng giá nhiên liệu có thể kéo theo một loạt hệ lụy như suy giảm sức cạnh tranh, đình trệ sản xuất, giảm đầu tư, và ảnh hưởng tiêu cực đến việc làm, thu nhập của người lao động.

Ngoài ra, xăng dầu là mặt hàng có tính lan tỏa cao trong toàn bộ nền kinh tế. Mỗi đợt điều chỉnh tăng giá nhiên liệu đều sẽ dẫn đến hiệu ứng domino khiến nhiều mặt hàng, dịch vụ khác đồng loạt tăng giá – gây sức ép lớn lên mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 4% mà Chính phủ đề ra cho năm 2026 và những năm tiếp theo.

Đề xuất tiếp tục giữ nguyên mức thuế BVMT như hiện hành trong năm 2026

Trước những rủi ro tiềm ẩn nêu trên, Bộ Tài chính đề xuất giữ nguyên mức thuế BVMT đang được áp dụng theo Nghị quyết 60/2024/UBTVQH15, cụ thể như sau:

• Xăng (trừ ethanol): 2.000 đồng/lít

• Dầu diesel, dầu mazut, dầu nhờn: 1.000 đồng/lít

• Dầu hỏa: 600 đồng/lít

• Mỡ nhờn: 1.000 đồng/kg

• Nhiên liệu bay (đề xuất điều chỉnh tăng nhẹ): 2.000 đồng/lít (thay vì 1.000 đồng như hiện tại)

Đối với nhiên liệu bay, mặc dù ngành hàng không đã được hưởng mức giảm thuế đáng kể trong giai đoạn 2021-2025 để phục hồi sau đại dịch COVID-19, nhưng Bộ Tài chính cho rằng cần tăng nhẹ mức thuế BVMT để đảm bảo cân bằng lợi ích giữa ngành hàng không và các ngành vận tải khác như đường bộ, đường sắt – vốn không được hưởng ưu đãi tương tự.

Tuy nhiên, mức thuế 2.000 đồng/lít đối với nhiên liệu bay vẫn thấp hơn mức trần (3.000 đồng/lít) và tiếp tục là một hỗ trợ quan trọng đối với các hãng hàng không trong quá trình tăng trưởng sau khủng hoảng.

Thị trường hàng không đã phục hồi mạnh – đủ điều kiện tăng nhẹ thuế

Theo báo cáo từ Cục Hàng không Việt Nam, trong quý I năm 2025, thị trường vận chuyển hàng không đã phục hồi toàn diện:

• Tổng lượng hành khách: 20,7 triệu lượt, tăng 9,2% so với cùng kỳ năm trước

• Hàng hóa vận chuyển: 329 ngàn tấn, tăng 12,4%

• Tăng trưởng ở cả hai thị trường: quốc tế tăng 11%, nội địa tăng 5,8%

Kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp hàng không lớn cũng cho thấy sự phục hồi rõ nét:

• Tổng công ty Cảng Hàng không Việt Nam (ACV): Lợi nhuận kế toán trước thuế năm 2024 đạt 14.275 tỉ đồng (tăng 37% so với 2023)

• Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam: Lợi nhuận trước thuế đạt 1.358 tỉ đồng (tăng 22,7%)

Điều này cho thấy ngành hàng không đã vượt qua giai đoạn khó khăn nhất và đang trên đà tăng trưởng vững chắc. Vì vậy, việc tăng nhẹ thuế BVMT đối với nhiên liệu bay lên mức 2.000 đồng/lít được cho là hợp lý và không gây ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động của các doanh nghiệp trong ngành.

Giữ nguyên thuế BVMT là lựa chọn phù hợp để ổn định kinh tế

Trong bối cảnh kinh tế thế giới vẫn còn tiềm ẩn nhiều bất ổn, đặc biệt là giá dầu mỏ có xu hướng biến động khó lường, việc Bộ Tài chính đề xuất không tăng thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu trong năm 2026 là một giải pháp thận trọng và hợp lý.

Chính sách này nhằm giảm áp lực lạm phát, hỗ trợ doanh nghiệp và người dân duy trì sức mua, ổn định sản xuất. Đồng thời, mức điều chỉnh nhẹ đối với nhiên liệu bay vẫn đảm bảo tính công bằng giữa các ngành vận tải, tạo nguồn thu cho ngân sách mà không gây ra cú sốc giá quá lớn.

Hiện nay, dự thảo nghị quyết đang trong giai đoạn lấy ý kiến đóng góp từ các cơ quan, hiệp hội và người dân trước khi trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định