Tòa nào giải quyết tranh chấp phá sản và sở hữu trí tuệ từ ngày 1-7-2025?

Tái cấu trúc hệ thống tòa án: Bước đi cải cách tư pháp

Theo Nghị quyết 81, mô hình tòa án khu vực được thiết lập nhằm nâng cao hiệu quả xét xử, khắc phục tình trạng quá tải không đồng đều giữa các địa phương và chuyên môn hóa trong xử lý các vụ việc phức tạp. Đây là bước cải cách tư pháp theo hướng tinh gọn, hiện đại và phù hợp với xu hướng quốc tế.

Đối với các vụ việc phá sản, thay vì do từng tòa cấp tỉnh giải quyết như trước đây, thì từ nay sẽ được phân công cho một số TAND khu vực có thẩm quyền chuyên trách, theo phạm vi địa lý được quy định rõ ràng.

Ba tòa khu vực chịu trách nhiệm giải quyết vụ việc phá sản

Cụ thể, việc giải quyết vụ việc phá sản của doanh nghiệp, hợp tác xã sẽ do ba Tòa án nhân dân khu vực chịu trách nhiệm, được phân chia như sau:

1. Tòa án nhân dân khu vực 2 - Hà Nội:
   Có thẩm quyền giải quyết vụ phá sản của các tổ chức, doanh nghiệp có trụ sở tại 18 tỉnh, thành phố phía Bắc và Bắc Trung Bộ gồm:

   • Hà Nội, Hải Phòng

   • Bắc Ninh, Hưng Yên, Ninh Bình, Phú Thọ, Quảng Ninh, Thái Nguyên, Tuyên Quang

   • Cao Bằng, Điện Biên, Lai Châu, Lạng Sơn, Lào Cai, Sơn La

   • Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa

2. Tòa án nhân dân khu vực 1 - Đà Nẵng:
   Xét xử các vụ phá sản liên quan đến 7 địa phương khu vực miền Trung – Tây Nguyên, gồm:

   • Đà Nẵng, Thừa Thiên Huế

   • Đắk Lắk, Gia Lai

   • Khánh Hòa, Quảng Ngãi, Quảng Trị

3. Tòa án nhân dân khu vực 1 - TP.HCM:
   Có thẩm quyền tại 9 tỉnh, thành phố khu vực phía Nam:

   • TP.HCM, Cần Thơ

   • An Giang, Cà Mau, Đồng Nai, Đồng Tháp

   • Lâm Đồng, Tây Ninh, Vĩnh Long

Việc phân chia theo khu vực như vậy sẽ giúp tập trung chuyên môn, nâng cao chất lượng giải quyết các vụ phá sản — vốn có tính chất pháp lý phức tạp và ảnh hưởng sâu rộng đến người lao động, chủ nợ và nền kinh tế.

Sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ: Tập trung xét xử tại hai trung tâm lớn

Không chỉ vụ việc phá sản, các tranh chấp về sở hữu trí tuệ (SHTT) như vi phạm bản quyền, nhãn hiệu, sáng chế… cùng các vụ án hành chính hoặc dân sự, thương mại có liên quan đến chuyển giao công nghệ cũng được phân công cho hai Tòa án nhân dân khu vực có năng lực xét xử chuyên biệt:

1. Tòa án nhân dân khu vực 2 - Hà Nội:
   Có thẩm quyền tại 20 địa phương, bao gồm hầu hết các tỉnh phía Bắc, Bắc Trung Bộ, và Thừa Thiên Huế.

2. Tòa án nhân dân khu vực 1 - TP.HCM:
   Xử lý các vụ việc liên quan đến sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ tại 14 địa phương phía Nam và miền Trung, trong đó có các trung tâm kinh tế trọng điểm như TP.HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ, Đồng Nai, Khánh Hòa, Lâm Đồng,…

Đáng chú ý, TP Đà Nẵng và Huế – tuy nằm trong phạm vi tòa khu vực miền Trung (TAND khu vực 1 – Đà Nẵng) về vụ việc phá sản – nhưng các tranh chấp SHTT lại do TAND khu vực 1 – TP.HCM giải quyết. Điều này cho thấy tính chất chuyên sâu và sự tập trung của các tòa khu vực có năng lực chuyên môn cao hơn về lĩnh vực SHTT.

Vì sao lại phải phân cấp như vậy?

Theo các chuyên gia pháp lý, sở hữu trí tuệ và phá sản là những lĩnh vực đòi hỏi trình độ chuyên môn sâu, kỹ năng phân tích phức tạp, am hiểu thị trường và kiến thức tài chính, kinh doanh hiện đại. Việc giao cho các tòa khu vực trọng điểm như Hà Nội, TP.HCM không chỉ đảm bảo chất lượng xét xử, mà còn giúp các vụ việc mang tính chất kỹ thuật cao được xử lý nhất quán, tránh tình trạng mâu thuẫn án lệ.

Ngoài ra, nhiều vụ việc SHTT hoặc phá sản có yếu tố nước ngoài hoặc xuyên biên giới, cần đội ngũ thẩm phán có khả năng xử lý các vấn đề pháp lý phức tạp, tiếp cận thông lệ quốc tế.

Doanh nghiệp và cá nhân cần lưu ý điều gì?

• Nếu bạn là doanh nghiệp bị yêu cầu phá sản hoặc đang xem xét thủ tục nộp đơn phá sản, cần xác định rõ địa bàn hoạt động để nộp hồ sơ đến đúng Tòa án khu vực có thẩm quyền.

• Nếu bạn là chủ thể quyền sở hữu trí tuệ (sáng chế, nhãn hiệu, bản quyền) bị xâm phạm, hãy tra cứu tỉnh thành bị vi phạm để biết tòa án nào sẽ giải quyết tranh chấp.

• Trong các vụ án hành chính liên quan đến quyết định của cơ quan nhà nước về chuyển giao công nghệ hoặc đăng ký quyền sở hữu trí tuệ, việc xác định đúng thẩm quyền theo lãnh thổ là yếu tố bắt buộc để đảm bảo hồ sơ được thụ lý hợp pháp.

Cần chủ động thích ứng với mô hình tòa khu vực

Việc triển khai hệ thống Tòa án nhân dân khu vực đánh dấu bước chuyển lớn trong cải cách tư pháp, mở ra kỳ vọng về một nền tư pháp chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, để tận dụng hiệu quả cơ chế mới, doanh nghiệp, cá nhân và luật sư cần nắm rõ phạm vi thẩm quyền, đặc biệt trong các lĩnh vực như phá sản và sở hữu trí tuệ — nơi yếu tố pháp lý, kỹ thuật và tài chính đan xen chặt chẽ.

Việc nộp hồ sơ đúng nơi, đúng thẩm quyền không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí tố tụng, mà còn đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp được bảo vệ một cách hiệu quả, nhanh chóng trong bối cảnh hệ thống pháp luật ngày càng hiện đại và hội nhập quốc tế sâu rộng.